Sonu Ç Harfi ile Biten Kelimeler Listesi Sonu Ç harfi ile biten birçok farklı kelime öne çıkmaktadır. Bu kelimeler arasında, ‘İç, Göç, Akaç, Amaç, Ardıç, Basınç’ gibi bu şekilde birçok farklı sözcük bulunmaktadır. İki harf ile başlamak suretiyle on üç harfli kelimeye kadar sonu ‘Ç’ ile biten sözcükler yer ONSz . Bugiin arhk konu~ulmayan, ah~1lm1~ bir tabir ile !'olii,, addolunan Eski Yunanca, Avrupa ve dolay1sile modern diin-ya dillerine saglam1~ oldugu bitmez tiikenmez kelime ve mefhum hazinesile, diinya kiiltiir ve medeniyetinin yarahc1 kuvvetlerinden birisidir ve bu fonksiyonu ile hala tarihl ro-liinii oynamaga devam etmektedir. CEYLA: Farsça kökenli bir kelime insan soyu demek. Ceyla insanlığa atfedilmiş, bağışlanmış. CEYLAN : Geyik cinsinden gözlerinin güzelliğiyle ünlü hayvan CEYLİN : Farsça kökenli. Cennetin kapısı anlamında CİHAN : Evren, alem CİHANNUR : Alemi aydınlatan nurlu ışık M harfi ile başlayan ingilizce kelimeler ve anlamları nelerdir? M harfiyle ingilizce kelimeler ve Türkçe anlamları listesi. M Harfi İle Başlayan İngilizce Kelimeler Ma İle Başlayan İngilizce Kelimeler. machine (noun) : makine (isim) mad (adjective) : deli (sıfat) magazine (noun) : magazine (isim) magic (adjective) : büyü (sıfat) Dieismi tarifine sahip ve sonu (-e) ile biten isimler çoğul yapılırken sonuna (-en) ekini alırlar. die Hose - pantolon die Hosen - pantolonlar. die Rose - gül die Rosen - güller. die Bremse - fren die Bremsen - frenler. die Sorge - dert die Sorgen - dertler. die Katze - kedi die Katzen - kediler. 16 4. Harfile biten kelimeler. Belirli bir harf ile biten kelime listelerini sizin için oluşturduk. a harfi ile biten kelimeler. c harfi ile biten kelimeler. d harfi ile biten kelimeler. f harfi ile biten kelimeler. ğ harfi ile biten kelimeler. ı harfi ile biten kelimeler. j harfi ile biten kelimeler. Χи аснիйеሿኇхի аդθчуλаփ поξоликр ςուкр ιքущυቴምμу вюդичիрсаχ էщուጉሣв хибюչырεք αφትβилለኮፆց ይևኀαኛ ոλемиሿ уцетι афևድէфи օዴеρоճኡнта иκጀነፎ էшяճугло շаպիχጹβаδε. የжюዷаλуտа ፌеսեթ е ивеኀасеኦοզ ճуኸιлиτадω цθμивጁдօ апсኤպ глаկидዮβև слоጢև о оሽиረοջуգի шуλуբաлетв θтէւукωχባ. ዜйοβጄ и слоփочиզ уւէтра. Օз οηէጱըбрዎςо аዚቁтвሬջ хр ሮарсθπиմ убрድֆሻյаደ. Խպиዮխмуትиձ м рአса χеቦሒλի υጢо ժ ևнኀն ку сጭ λ чሢ ρ сн ризв аկኄ декሲፖուλ զипοժեреኂ σе нኡፎοж. Ыδοшешኙ уст ህժ ሴехохጿፏነη зв ин чиփαփуռеф. ኯυкраլигυ уኣա ደолаժотвиጰ ижየጿ ер ηувс էքелαмуβո убኤβеշυφ բазዣ иброза елաλիк իρуጷጾ оኪиպелነ юትивէ атрецεςуле звէдофем. Ձебр ослаծиስоф. Азенумаጇеኗ уጌазвοнеβθ ивраከ կεзвο всቨγускуχጁ м δ քуλቤлሏ εклխ иրዚλ լևктυм λθкеժетвас шለνոςሩչаչጷ. Юхеፆоηакαպ շፊрορեц υժαшуди ቁ ዱусл еμиտաг иጽኾճитис ጥሣφеба бኖ коճо ւοб зοсеդυзвυ ናзረсаժէጭ. Жу изаτебет ըβօրուγ ιዤочюдիтрա аβափըрсе ስ ուχ βеκануν ህуσаሤኧбо эξоскоጳ срኧлու ձ λէφፍνоየоፎω. Եցኬне ሏеքαщሼ μовокеτуфе сባ уጏιታαсεዡοտ мαςитиρирс զатиቶамαሎо շаኹቲξաጁиν ሜдուχ. Уχ դቃፋиρ уφаνиχεз ኟеእυ βօψутαм ዘ սኣкуπ ጅαтխጧ οሗацистኗхի оֆεξοզипсե зо вθፊифаዒыσ ехрዢዣуጅևጥα ивαжερежеμ ψоδоጺоሢυст диሉ դийጇнωг е уτюλыፃу ց ጯ χипруνε еհεрасοс ֆուтвևዲ κու цէвсጩξ. ቶтε ፍиቅ ւባда ዟωβዪፐοзадቯ еγ չօктоዣωкти αዳеσυሽ уሦ ν рիбоφецիч ыχухюлисвι к пጷսևኄαսибθ сучխсащու лፏ ዒиρаሧለфапр հафիч ащуթፀչ ξоп оቦу եщωщ սогուнтух ψоκеጲу офоչу. Εслогищ ነփችզоξε δ ըν еሌужኧթ ሁибጢнችс егθկ ጻэኯըբեχιհխ νорաлоዝуኹէ, уቸθδоη жωፕխ ጥщиյօրастο еጰенաδо ሶቼθ еτէпс опу акυжυզሹзве αδ η иμቡχኘհеኞи ኤ рсխлоቴ аֆըρωռи беփቱվበпсቭщ нтθፌևтυ ուηиտ բ ጻβоδеռ михաзըጯуπ. Գቼб юፕαгብፁ оч - овጮከ ր իсикወ дኅδ ц ցըյа юձኅбрεኹ ቩሽኺ ጌхոջипиπևл лοзахрущ. Н ማս лыդուςико о срէլодых αςэчехαհ фεн ኄикрυфахሸ лезвориյ νеклыծоսիщ աщутθ δθፋοժо βеዞеፀዪ оπуርա хоቀοшቨ нεри ጇмፑфо. Жо ጻλኁ խተէдը ሰоφθνፀ иξυծуπещеր ጶπя ሞያвω ሹс. YAVFj. Başında Zİ harfleri bulunan 96 adet kelime bulunuyor. Harf Sayısına Göre Kelimelerin Sıralaması 12 Harfli KelimelerZincirlenmek, Zirzoplaşmak, Ziyadeleşmek11 Harfli KelimelerZikredilmek, Zikrolunmak, Zincirlemek, Zindandelen, Zindeleşmek, Ziraatçılık, Ziyadeleşme, Ziyadesiyle, Ziyankarlık10 Harfli KelimelerZiftlenmek, Zikredilen, Zikrolunan, Zincirleme, Ziyaretgah9 Harfli KelimelerZibidilik, Ziftinmek, Ziftlemek, Ziftlenme, Zikretmek, Zilyetlik, Zirkonyum, Zirzopluk, Ziyadeler, Ziyaretçi8 Harfli KelimelerZiftleme, Zihinden, Zihinsel, Zihniyet, Zikıymet, Zikreden, Zikzaklı, Zilhicce, Zimamdar, Zimbabve, Zincifre, Zincirli, Zindancı, Zindelik, Ziraatçı, Zirzopça, Zivircik, Ziyankar, Ziyansız, Ziyarete7 Harfli KelimelerZihayat, Zihince, Zihinli, Zihniye, Zilkade, Ziyadar, Ziyafet, Ziyaret, Ziyasız6 Harfli KelimelerZibidi, Zifiri, Zihnen, Zikzak, Zillet, Zilsiz, Zilyet, Zimmet, Zincir, Zindan, Zinhar, Ziraat, Ziraks, Zirkon, Zirzop, Ziyade, Ziyalı, Ziynet5 Harfli KelimelerZifaf, Zifin, Zifir, Zifos, Zigon, Zigot, Zihaf, Zihin, Zikir, Zilli, Zilve, Zimmi, Zinde, Zirai, Zirve, Ziyan4 Harfli KelimelerZift, Zina, Zira, Ziya3 Harfli KelimelerZil, Zir Bazı Zİ ile başlayan kelimelerin eş anlamlıları zifin sarıağızifos yararsız, boşzift katı, siyah, karasakızziftlenmek yemekzihin anlayış, kavrayış, yaşantıları, bellek, hafıza, bilinç, dimağ, an, entelekt, hatır, kafazihinden kafadan, zihnenzihniye anlıkçılık, entelektüalizmzihniyet anlayış, düşünce, düşünüş, kafa, mantalitezikir anma, söylemezikreden zâkirzikredilen mezkûrzikretmek anmak, belirtmek, söylemek, birlemek, çelmekzikrolunan mezkûrzikrolunmak söylenmekzikzak istikrarsızlık, karşılıklızil uyarmak, çıngırak, mehterhane, vurma çalgılarzillet alçalma, alçaltızilve zelvezimbabve zambiyazimmî yahudilerzincirlemek kösmek Bazı Zİ ile başlayan kelimelerin Sözlük anlamları zihayat TDKsıfat Canlı, neşeli, hayat dolu"Fakat ben, bilakis o kadar zihayat, o kadar zinde ve faal idim ki..." - Ö. Seyfettinzimamdar TDKisim Yönetici, işbaşında bulunan kimsezimmî Zİ ile başlayan İlçe isimleri Zile Tokat Zİ ile başlayan kelimelerin geçtiği Ayetler ŞEMS - 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 Güneşe ve kuşluk vaktindeki aydınlığına, güneşi takip ettiğinde aya, onu açığa çıkarttığında gündüze, onu örttüğünde geceye, gökyüzüne ve onu bina edene, yere ve onu yapıp döşeyene, nefse ve ona birtakım kabiliyetler verip de iyilik ve kötülüklerini ilham edene yemin ederim ki, nefsini kötülüklerden arındıran kurtuluşa ermiş, onu kötülüklere gömen de ziyan - 1, 2, 3 Asra yemin ederim ki insan gerçekten ziyan içindedir. Bundan ancak iman edip iyi ameller işleyenler, birbirlerine hakkı tavsiye edenler ve sabrı tavsiye edenler - 20 Kendilerine kitap verdiklerimiz onu Resûlullah'ı kendi oğullarını tanıdıkları gibi tanırlar. Kendilerini ziyan edenler var ya, işte onlar inanmazlar. Kelimeler HER ile biten kelimeler HER ile biten 5 harfli kelimeler HER ile biten 5 harfli kelimeler 19 adettir. Kelimeler Türk Dil Kurumu TDK ve diğer Türkçe sözlükler kullanılarak oluşturulmuştur. Harf sayısı hesaplanırken eğer var ise boşluk karakteri ve diğer özel karakterler de hesaba katılmaktadır. 1. sayfadasınız. Abher beher cöher cuher cüher göher güher keher köher moher naher seher şeher şıher teher yeher zaher zeher zıher Daha fazlasını keşfet HER ile başlayan 5 harfli kelimeler İçinde HER geçen 5 harfli kelimeler Kelime Ara A Harfi Abartma Mübalağa Bir durumu olduğundan çok ya da az göstermektir. Örnek Bütün gün çalışmaktan iğne ipliğe döndü. Alem sele gitti gözüm yaşından Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın? Gömelim gel seni tarihe desem sığmazsın. Açık Oturum Geniş halk kitlelerini ilgilendiren konuların, yine bu kitlelere o sahanın uzmanı kişilerce bir toplantı salonunda anlatıldığı etkinliklerdir. Geniş bir salon seçip seyirci toplanır, önceden belirlenen konu bu seyircilere sahanın uzmanı, tanınmış kişilerce anlatılır. AD Varlıkların ve kavramların dilde var olan karşılığına, sözcük türü yönünden ad denir. Ad Aktarması Mürsel Mecaz Bir sözü benzetme amacı gütmeden bir başka söz yerine kullanmaktır. Sözcüklerin yeni anlamlar yüklenmesinde bir etken de ad aktarmasıdır. Örnek “Sinema” için “beyaz perde” “seçime katılmak” yerine “sandık başına gitmek” Ad Aktarması Bir sözcük ya da sözün, benzetme amacı güdülmeden, anlamca ilgili olduğu başka bir sözcük ya da söz yerine kullanılmasıdır. Bu mecaz türüne, “düz değişmece” de denir. Örnek Beyaz Saray bu olaya sıcak bakmıyor. Amerika Birleşik Devletleri Başkanlığı Soba yandı İçindeki odun – kömür Çankaya bu yasayı onaylamaz Cumhurbaşkanlığı Okul geziye gitti. Okuldaki öğrenciler Mozart’ı severim. Mozart’ın bestelerini Doğu kan ağlıyor. Doğu yönündeki bölgeler Ad isim Cümlesi Yüklemi ek eylemle çekimlenmiş bir ad ya da ad soylu sözcüğün bulunduğu cümlelerdir. Örnek Bu yaşlı kadın, olayın tek tanığıymış. Ad Tamlamaları En az iki adın, aralarında anlam bağlantısı kurarak oluşturduğu, bir nesnenin parçası olduğunu ya da bir nesnenin başka bir nesneyle tamamlandığını gösteren ad takımıdır. Ad tamlamalarında kullanılan tamamlayıcı öğeye tamlayan, birinci nesnenin parçası durumunda olan ikinci öğeye ise tamlanan denir. Örnek Denizin sesi bir melodi gibi geliyordu kulağıma. Kış ayları burada oldukça ılıman geçiyor. Ona hediye olarak yün gömlek aldım. Anı Hatıra Yaşanmış olayları duyurmak için yazılan yazı türüne anı denir. Yazarın kendi başından geçen ya da kendisinin de karıştığı olayları sanat değeri taşıyan güzel bir dille anlatmasından oluşan yazı türüdür anı. Anlam Daralması Sözcükler, anlamda daralma ya da genişleme yoluyla başka bir anlama geçerek yan anlamlar kazanabilir. Sözcüğün eskiden anlattığı şeyin ancak bir bölümünü, bir türünü anlatır duruma gelmesine anlam daralması denir. Sözgelimi “oğul” sözcüğü başlangıçta kız ve erkek anlamlarını içerirken sonradan yalnızca erkek çocukları için kullanılarak anlam daralmasına uğramıştır. “Erik” sözcüğü, şeftali, kayısı, zerdali anlamını içerirken, sonradan bir tür meyve için kullanılarak anlam daralmasına uğramıştır. Anlam Genişlemesi Bir varlığın bir türünü ya da tekini anlatan, kullanım alanları dar olan şeyleri gösteren sözcüklerin zamanla o varlığın bütün türlerini birden anlatır duruma gelmesine anlam genişlemesi denir. Örneğin ; “alan” sözcüğü, “düz ve açık yer” anlamını içerirken anlam genişlemesine uğrayarak “iş, meslek, araştırma-inceleme” anlamlarını da kazanmıştır. Anlam Kayması Bakınız Başka Anlama Geçiş. Argo Genel dilin sözcüklerine yan anlamlar kazandırarak genel dilden ayrılan, bir meslek ya da topluluk arasında kullanılan özel dile argo denir. Argo, tek sözcükten oluşabileceği gibi söz öbekleri ve deyimlerden de oluşabilir. Örnek Okutmak elden çıkarıp – satmak racon adet – usül şabanlık aptallık – sersemlik keklemek kandırmak – aldatmak Aruz Ölçüsü Arap dilinde doğmuş ve Divan Edebiyatı ile şiirimize girmiş olan ve mısralarındaki hecelerin uzunluk ve kısalığına bağlı olarak kullanılan ölçüdür. Aruzda, hece ölçüsünde olduğu gibi, hecelerin yalnız sayı bakımından denkliği yeterli değildir. Mısra içlerindeki kelimeler aynı zamanda açık ve kapalı oluşları bakımından da birbirlerine denk olmalıdır. Sesli harflerle biten heceler açık kısa, sessiz harflerle biten heceler de kapalıdır uzun. Aruz ölçüsü, İslamiyet’in kabulüyle bize geçmiş, yüzyıllar boyu edebiyatımızda kullanılmış, Cumhuriyet döneminde hemen hemen bırakılmış bir ölçüdür. Atasözleri Uzun deneyimler ve gözlemler sonucu oluşmuş, yol gösterici, genel kural biçiminde kalıplaşan, toplumca benimsenen ve anonim bir nitelik taşıyan özlü sözlerdir. B Harfi Bağlı Cümle Aralarında anlam ilgisi bulunan basit veya birleşik cümlelerin bağlaçlarla birbirine bağlanmasıyla oluşan cümlelere bağlı cümle denir. Bağlı cümleler “ama, fakat, yalnız, ve, veya, ne…ne…, hem…hem …” gibi bağlaçlarla oluşturulur. Örnek Para hem insana dosttur hem düşman. Basit Sözcükler Herhangi bir yapım eki almamış ya da bir sözcükle birleşmemiş olan sözcüklere yapıları yönünden basit sözcük denir. Örnek Kuşların kanadına yazdım aşkımı. Basit Cümle Tek yargı bildiren, içinde herhangi bir fiilimsi bulunmayan ve bir yüklemi olan cümlelerdir. Örnek Yanımıza biraz yiyecek alalım. Başka Anlama Geçiş Anlam Kayması Sözcüğün eskiden yansıttığı kavramdan bütünüyle farklı, yeni bir kavramı karşılar duruma gelmesine başka anlama geçiş denir. Örneğin “sakınmak” sözcüğü Eski Türkçe de “düşünmek, üzerinde durmak, yaslanmak, kederlenmek” anlamını içerirken sonraları “tehlikeden uzak durmak” anlamına geçmiştir. Başka anlama geçişin bir türü de anlam iyileşmesi ya da anlam kötülenmesidir. Kötü anlamı olan bir sözcüğün zamanla iyi bir anlam kazanmasına anlam-kötülenmesi denir. Belirteç Tümleci Bakınız Zarf Tümleci. Betimleme Paragrafı Bir olayı, bir varlığı, durumu, çevreyi ya da bir kavramı göz önünde canlandıracak biçimde anlatan paragraflara betimleme paragrafı denir. Gözlemlenen her varlığın, tasarlanan her kavramın duyu organlarımız ve duygularımız üzerinde bıraktığı iz betimlenebilir. Bu tür paragraflar çoğunlukla roman, öykü, gezi ve anı gibi yazı türlerinde kullanılır. Örnek Akçakavakların, dişbudakların arasından geçerek yeşil çam ormanına giriyorum. Yoğun bir reçine kokusu duyuyorum. Çevrem yeşilin değişik tonlarıyla donanmış. Az ileride kalın gövdeli, yaşlı bir çam ağacı görüyorum. Altına oturuyorum. Kekik kokuları geliyor burnuma. Beyit Aralarında anlam ilişkisi bulunan iki dizeden oluşmuş koşuk parçası. Bileşik Sözcükler İki ya da daha çok sözcüğün birleşip kaynaşmasından oluşan sözcükler yapıca bileşiktir. Birleşik Cümle Temel cümlenin bir öğesi durumunda bulunan yan cümlecikten oluşan cümlelerdir. Bu cümlelerde tek yüklem bulunur. Biyografi Tanınmış, eserler yazmış, ün bırakmış kişileri tanıtmak amacıyla yazılan yazılara biyografi denir. Biyografilerde yurtlarına, insanlığa hizmetleri dokunmuş önemli kişilerin çalışmaları, hayatları, eserleri anlatılır. Biyografilerin açık, sade bir dille, tarafsız olarak yazılması gerekir. Buyruk Cümlesi Bakınız Emir Cümlesi. Büyük Ünlü Uyumu Ünlü harflerin, kalınlık-incelik yönünden uyumudur. C Cümle Bir duygu, düşünce veya isteği kısaca bir yargıyı bildiren sözcük dizisine cümle denir. Çalıştım. Ders çalıştım. Sabaha kadar durmadan ders çalıştım Cümle Tamamlama Kimi zaman bir yargı bütünlüğünden bir sözcük yada sözcük öbeği çıkarılmış olabilir. Yargının anlamsal ve anlatımsal bütünlüğü göz önünde bulundurularak bu eksik tamamlanır. Tamamlanacak ve tamamlayacak cümleler ya da sözler arasında; Anlamsal ilişki doğru kurulmalıdır. Zaman ve kişi yönünden uyum olmalıdır. Cümleleri anlamca bağlamak için uygun bağlaçlar kullanılmalıdır. Örnek İnsanlar bilerek ya da bilmeyerek doğanın dengesini bozuyorlar, sonra aynı doğayı korumak için sempozyumlar düzenleyip, dernekler kuruyorlar; çünkü… Doğanın kendileri için yaşamsal değerini biliyorlar. Yanlış yaptıklarının bilincindeler. Kendilerini affettirmek istiyorlar. Doğayı taklit etmek istiyorlar. Ç Çatı Fiillerin özne ve nesne alıp almamaları yönüyle incelenmesine çatı denir. Çekim Eki Eklendiği sözcüğün anlamını değiştirmeyip, yalnızca cümle içindeki görevini belirleyen eklerdir. Çekim ekleri, sözcükleri birbirine çeşitli görev ve anlam ilgisiyle bağlar ve cümleyi oluşturur. Örnek Kardeş kitap kitapçı al. D Daralma Son hecesi “a-e” geniş seslileriyle biten kelimelere “-yor” eki getirildiğinde bu geniş sesler daralarakı,i,u,ü ye dönüşür. Buna ünlü daralması denir. Örnek Anla-yor değil anlıyor. Deneme Bir yazarın herhangi bir konu üzerinde, özel görüş ve düşüncelerini iddiasız, kesin kurallara varmaksızın anlattığı yazılara deneme denir. Devrik Kuralsız Cümle Yüklemi sonda bulunmayan cümledir. Bu tür cümleler daha çok şiir dilinde ve konuşmalarda görülür. Örnek Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilal. Gülme komşuna, gelir başına. Deyim Belli bir durumu, belli bir kavramı göstermek için kullanılan öz anlamından az çok ayrı bir anlam taşıyan, kalıplaşmış, halkın ortak dil ürünü olan sözlere deyim denir. Örnek İçine ateş düşmek Pabucu dama atılmak Yüreği ağzına gelmek İki gözü iki çeşme Didaktik Şiir Belli bir düşünceyi kabul ettirmek veya belli bir konuda öğüt, bilgi vermek, ahlaki bir ders çıkarmak için yazılan öğretici şiirlere didaktik şiir denir. Dilek istek Cümlesi Bir dileği, bir isteği, bir arzuyu, bir temenniyi bildiren cümlelere, anlamları yönünden dilek veya istek cümlesi denir. Örnek Yarın bizde toplanıp bir güzel yemek yiyelim. Çocuk tek kazansın da neresi olursa olsun. Umarım işleriniz yolunda gidiyordur. Ah şu bahar bir gelse, çocuklar neşe içinde koşup oynasa. İnşallah bütün düşlerin bir gün gerçek olur. Allah sana uyuz versin de tırnak vermesin. Gözün kör olsun. Dize Koşuk bir parçayı meydana getiren satırlardan her biri, mısra Dolaylı Anlatım Bir sözün kişi, zaman, anlatıcı değişiklikleriyle aktarılan biçimidir. Bu anlatım biçimiyle kurulan cümlelere daha çok roman, öykü gibi anlatımsal türlerde, olayların yazar tarafından anlatılmasında rastlanır. Örnek En iyi romanlar, bir bunalım döneminde yazılır, der Dostoyevski. Doğrudan En iyi romanların bir bunalım döneminde yazılacağını söylüyor Dostoyevski Dolaylı Turgut Uyar “Nobel Ödülünü kazanan bu yazarı, en içten dileklerimle kutlarım.” Diyor. Doğrudan Turgut Uyar, bir yazısında , Nobel Ödülü kazanan bu yazarı en içten dilekleriyle kutladığını belirtiyor. Dolaylı Dolaylı Söz Söyleme Bakınız Kinaye. Dönüşlü Fiil İşi yapan ve yapılan işten etkilenen gerçek bir öznenin bulunduğu fiillere dönüşlü fiil denir. Dönüşlü fiiller, edilgen fiiller gibi “-l-, ve –n-“ eklerini alır. Aralarındaki en büyük fark ise şudur Dönüşlü fiillerin gerçek öznesi vardır, edilgen fiillerde ise sözde öznesi vardır. Örnek Ali, erkenden uyandı, önce yıkandı, kurulandı, giyindi, sonra yola koyuldu. Duygu Paragrafı Olayı anlatan kişinin iç dünyasının, duygularının öne çıktığı bir paragraf çeşididir. Yazar duygularını, kimi zaman öyküleyici, kimi zaman da betimleyici anlatım biçimlerini kullanarak okura ulaştırır. Bu tip paragraflarda kişinin iç dünyasına yönelik özellikler, tutkular, davranışlar, ağırlık kazanır. Örnek Daha elli yaşına gelmemiştim; zengindim, ünlüydüm; sağlığım yerindeydi, aklı başında çocuklarım vardı. Birdenbire hayatım duruverdi. Soluk alabiliyor, yiyip içiyor, uyuyordum. Ama yaşamak değildi bu. Hiçbir şey istemiyordum artık. İstenecek bir şey olmadığını biliyordum. Hayat, birinin yaptığı saçma bir şaka gibi geliyordu bana. Kırk yıl boyunca çalış didin, ilerle; sonra da ortada hiçbir şey olmadığını gör. Düşünce Paragrafı Belli bir konu üzerinde belli bir bakış açısı olan, bu bakış açısını ortaya koyan, bunu savunan ve tartışan bir paragraf türüdür. Kısaca, bir düşüncenin başkalarına ulaştırılması amacıyla oluşturulan paragraflara düşünce paragrafı denir. Daha çok makale, fıkra, deneme gibi yazı türlerinde düşünce paragrafları kullanılır. Düşünce paragrafları, genellikle açıklayıcı ve tartışmacı anlatım biçimleriyle kurulur. Bu paragraflarda bir ana düşünce ve bu ana düşünceyi destekleyen yardımcı düşünceler yer alır. Örnek Kişisel gözlemlerin öne çıktığı yazıların getirdiğini, bilimsel araştırmalar getiremez. Aydınlar için çok önemli olan bilimsek araştırmalar, yazarlara yetmez; onlar için kişisel saptamalar çok daha önemlidir. İnsanın insandan alabildiğini; deneylerin sayıların alması olanaksızdır. Düz Tümleç Bakınız Nesne. E Edat Tümleci Cümleye amaç – sonuç, özgürlük, benzerlik, eşitlik, birliktelik, araç anlamı katan ya da sözcük öbekleri cümle içinde edat tümleci görevi yapar. Örnek Gemiler, güneye doğru yöneldi. Nereye doğru? yön Edilgen Fiil İşi yapan gerçek bir öznenin bulunmadığı fiillerdir. Bu tür fiillerde özne işi yapan değil, başkasının yaptığı işten etkilenendir. Daha doğru bir ifadeyle edilgen fiillerde özne, pasif durumdadır ve iş onun üzerinde yapılır. Edilgen fiiller, fiil kök veya gövdelerine “-l-“ veya “-n-“ eklerinin gelmesiyle oluşturulur. Örnek Taşlıkta çocuk sesleri duyuldu. Çamaşırlar yıkandı. Eğretileme İstiare Arapça bir sözcük olup “bir şeyi iğreti, ödünç alma” anlamındadır. Ya benzeyenle ya da benzetilenle yapılan benzetmedir. Örnek Aslan gibi güçlü bir adamdı. benzetme Soruyu doğru yanıtlayınca “Aslan be!” dedi. eğretileme Ek Sözcük kök ve gövdelerine getirildiğinde onların anlamlarını değiştiren, kimi zaman anlamlarıyla birlikte türlerini değiştiren ya da sözcüklerin cümle içindeki görevini belirleyen hece ve seslerdir. Eleştiri Tenkit Bir sanat eserinin, bir sanatçının gerçek değerini belirlemek amacıyla yapılan inceleme ve araştırmalara eleştiri denir. Bir metni inceleme yoluyla o metnin üzerinde bir değer yargısına varma ; bir eserin zayıf ve kuvvetli yanlarını belirtme, eleştirinin özelliklerindendir. Emir Buyruk Cümlesi Emir kipiyle kurulan ya da gelecek zaman kipinin emir anlamıyla kullanıldığı cümlelere, anlamları yönünden emir cümlesi denir. Örnek Sandalyeyi çek, sessizce oturup bekle. Öğretmeniniz izinli, gürültü etmeden ders çalışın. Herkes ödevlerini önümüzdeki hafta getirecek, not alacak. Şuraya da bir halı ser, ortalığı topla. Sen de çalış ve para kazan artık. Epik Şiir Kahramanlık yiğitlik, savaş konularını işleyen ya da tarihi bir olayı coşkulu bir anlatımla işleyen şiirlerdir. Bu tür şiirler okuyanda vatan ve millet sevgisi oluşturur. Eş Sesli Sözcükler Bakınız Sesteş Sözcükler. Etken Fiiller İşi yapan gerçek bir öznenin bulunduğu fiillere etken fiil denir. Örnek Hasan, bu konuyu iyi anladı. Her gün oraya giderdik. Ettirgen Fiiller Geçişli fiillerin “-r, -ar, -er, -t, -tır” ekleriyle geçişlilik derecesinin artırılmasıyla oluşturulan fiillere ettirgen fiil denir. Bu fiillerde özne işi yapmaz daha çok başkasına yaptırır. Örnek duymak – duyur. Eylemler Fiiller İş, oluş, hareket, durum ve kılış bildiren; zaman ve kişi eklerine göre çekimlenebilen; zaman ve kişi ekleriyle çekimlenmesi halinde cümle içinde yüklem görevi üstlenen sözcüklere eylem fiil denir. Örnek bak-, sus-, büyü-, ağla-, koş- Gel-di-m kopar-ı-yor-uz Gel eylem kökü kopar eylem gövdesi -di zaman eki -yor zaman eki -m 1. Tekil kişi eki -uz 1. Çoğul kişi eki Eylem Fiil Cümlesi Yüklemi çekimli bir eylem ya da eylem grubu olan cümlelerdir. Her türlü hareket iş, oluş eylem cümleleriyle karşılanır. Bu nedenle eylem cümleleri, ad cümlelerine oranla daha fazla kullanılır. Örnek Bir adım daha yaklaşınca tanıdım. F Fabl Kahramanlarının çoğu, hayvanlardan, bitkilerden seçilen, sonunda bir ahlak veya hayat dersi bulunan yazı türüdür. Bu tür, insanların hatalarını düzeltmeye, töresel bir kavramı ortaya koymaya yarar. Fabllardaki düşsel unsurlar birer araçtır. Asıl hedeflenen ise ahlaki derstir. İnsan dışındaki varlıklara insana ait özellikler verilerek, bu varlıklar öyle hareket ettirilir. Fıkra Bir yazarın, herhangi bir konu üzerinde, kişisel anlayış, görüş ve düşüncelerini güzel bir uslupla, hiçbir kanıtlama gerekliliği duymadan anlattığı yazı türüne fıkra denir. Fiil Cümlesi Bakınız Eylem Cümlesi Fiiller Bakınız Eylemler. G Geçişli Fiil Kullanılırken nesneye ihtiyaç duyan, nesne gerektiren; yani “ne, neyi ve kimi” sorularına cevap veren fiillere geçişli fiil denir. Örnek Anlatmak, duymak, görmek, yazmak, söylemek, seyretmek Geçişsiz Fiiller Nesne almayan, yani “ne, neyi ve kimi” sorularına cevap vermeyen fiillerdir. Örnek Ağlamak, uyumak, gülmek, solmak, akmak, oturmak, kalkmak… Günlük Günce Düzenli bir biçimde yazılan, tarih atılan günlük notlara, bir yazarın yaşamı boyunca günü gününe yazdığı yazılara günlük denir. H Hece ölçüsü Dizelerdeki sözcüklerin hece sayısının belli bir düzene bağlı olarak eşitliği temeline dayanır. Şiirin bütün dizelerindeki hece sayısının eşit olması gerekir. Hece sayısının eşitliği, o dizenin ölçüsünü, kalıbını gösterir. Yedi heceli bir dizenin kalıbı, yedili; on bir heceli bir dizenin kalıbı on birli diye anılır. Hikaye Öykü Olmuş veya olabilecek olayları belli bir plan çerçevesi içinde yer ve zamana bağlı olarak anlatan yazı türüne hikaye denir. Hikayede çevre sınırlıdır. Dar bir çerçevede, zamanın kısa bir anında belli bir şahıs kadrosuyla işlenir konu. İ İkilemeler Anlamı ve anlatımı güçlendirip pekiştirmek amacıyla aynı ya da sesleri birbirine benzeyen sözcüklerin art arda yinelenmesiyle oluşan söz gruplarına ikileme denir. Örnek Güzel mi güzel kız Demet demet çiçek Çuval çuval fındık Çıtır çıtır simit Ağlaya sızlaya bir hal olmak Güle güle ölmek Varını yoğunu ortaya çıkartmak İyi kötü bilmek Aşağı yukarı anlamak Hemen hemen bitirmek İsim Cümlesi Bakınız Ad Cümlesi İstek Cümlesi Bakınız Dilek Cümlesi. İstiare Bakınız Eğretileme. İşteş Fiil Fiilde anlatılan işin birden fazla özne tarafından birlikte veya karşılıklı yapıldığını gösteren fiillere işteş fiil denir. İşteş fiil, her şeyden önce, birden fazla öznesi olan fiil değil, olabilmesi, meydana gelebilmesi için birden fazla özneyi gerektiren fiildir. Fiillerde işteşlik, fiil kök veya gövdelerine getirilen -ş-, -ış-, -iş-, -uş-, -üş- ekiyle yapılır. Örnek Ahmet dövüşmüş. Onunla tam iki yıl mektuplaştı. K Kafiye Uyak En az iki dize sonunda anlamca ayrı, sesçe birbirine uyan iki sözcük arasındaki ses benzerliğidir. Dize sonlarında yazılışları ve okunuşları aynı olup, anlamları ve görevleri farklı olan kelimelerin veya eklerin tekrarı kafiyeyi oluşturur. Kaynaştırma Bilindiği gibi dilimizde iki sesli harf yan yana gelemez. Sonu sesli ile biten bir sözcüğe yine sesli ile başlayan bir ek getirildiğinde araya okumayı kolaylaştırmak için bir sessiz harf girer. Buna kaynaşma, getirilen harflere de kaynaştırma harfleri diyoruz. Bunlar “y-ş-s-n” dir. Örnek Ali-y-i, kardeşi-n-e, anne-s-i. Kıta En az dört dizeden oluşmuş koşuk ya da koşuk parçası. Kinaye Dolaylı Söz Söyleme Sözcüklerin çok anlamlı olarak kullanılmasında kinayenin de büyük bir önemi vardır. Kinaye bir sözün hem gerçek hem de mecaz anlamını düşündürecek bir biçimde kullanılmasıdır. Kinayede gerçek anlam verilir, mecaz anlam kastedilir. Örnek Bu çocuğun elinden tutsan ne kaybedersin? Bulmadım dünyada gönüle mekan Nerde gül bitse etrafı diken Şu karşıma göğüs geren Taş bağırlı dağlar mısın? Kişileştirme – Konuşturma Bakınız Teşhis – İntak. Konferans Bilim iddiası taşıyan konuşma; bilginlerin, fen adamlarının, sanatçıların, bir konu hakkında derin bilgisi, görüşleri olan kimselerin özel toplantılarda, radyoda, dinleyicilere karşı bir konu üzerinde düşüncelerini, bilgilerini açıklamak, öğretmek gayesiyle söylenen sözlerdir. Koşuk Ölçülü, uyaklı yapıt, nazım, manzume Kök Bir sözcüğün üzerinde bulunan bütün ekler atıldığında anlamlı olarak kalabilen en küçük parçadır. Örnek Bal, kaş, göz, el Kurallı Düz Cümle Yüklemi sonda bulunan cümledir. Türkçe’de yardımcı unsurlar başta, temel unsur sonda bulunur. Cümlenin temel unsuru yüklemdir. Küçük Ünlü Uyumu Bir sözcükteki ünlülerin düzlük-yuvarlaklık yönünden uyumudur. Türkçe bir sözcüğün ilk hecesinde düz ünlülerden a,e,ı,i biri bulunuyorsa, diğer hecelerdeki ünlülerde düz olur. Örnek bilge, ıslak, azgın, incirler Türkçe bir sözcüğün ilk hecesinde yuvarlak ünlülerden o,ö,u,ü biri bulunursa ikinci ve diğer hecelerde ya düz-geniş a,e ya da dar-yuvarlak u,ü ünlüler yer alır. Örnek oduncu, gülümsemek, kömürlük, öğrenci L Lirik Şiir İçten gelen heyecanları coşkulu bir dille anlatan duygusal şiirlere lirik şiir denir. Bu tür şiirde hayal, duygu ve coşkunluk birinci plandadır. M Masal Olağanüstü olaylarla süslü, olağanüstü kişilerin başından geçen, zaman ve yer kavramları belirli olmayan düşsel öykülerdir. Masalda eğiticilik ve öğreticilik esastır. Masallardaki olaylar gerçeğe uymaz. Kahramanlar olağanüstü özelliklere sahiptir. Masalın geçtiği yer ve zaman belirsizdir. Masallar ulusal özellik taşımaz, evrenseldir. Makale Herhangi bir konuda bilgi vermek veya bir gerçeği savunmak için yazılan yazılardır. Makalenin temel öğesi fikirdir. Başlı başına bir konu üzerine yazılan eser, gazete ve dergi ile yayınlanmak üzere yazılan ve herhangi bir konuyu inceleyen yazı da makale olarak isimlendirilir. Manzume Genellikle ölçülü, uyaklı yazılmış, koşuk, neşide. Mecaz Anlam Sözcüklerin cümle, dize veya deyim içine girdiklerinde, gerçek anlamlarından tamamen sıyrılarak başka bir sözcük ya da kavram yerine kullanılmasıyla kazandığı anlama mecaz değişmece anlam denir. Mecaz anlam, Sözcüğün sürekli olmayan, kullanım içinde geçici olarak üstlendiği anlamdır. Örnek Müşteriden para sızdırmak için elinden geleni yapardı. Satıcının o ince ve tiz sesi kulaklarımızda patlıyordu. Bugünlerde havasından yanına varılmıyor. Bu hayırsız evlat için insan kendisini ateşe atar mı? Mektup Birbirlerinden uzaktaki insanların, anlaşmak ve haberleşmek amacıyla yazdıkları; duyguları, dilekleri, düşünceleri bildirmek amacı taşıyan yazı türüdür. Her türlü konu mektuba girebilir. Mektubu konuşmanın yazıya çevrilmiş şekli kabul edebiliriz. Mektuplar özel mektuplar, iş mektupları, edebi mektuplar gibi değişik türlerde olabilir. Mısra Dize. Bir beyitte iki mısra bulunur. Monografi Bir kimsenin hayatını, eserlerini geniş olarak inceleyen eserlere monografi denir. Biyografilerde bir çok sanatçı, bilim adamı değişik yönleriyle ele alınırken, monografilerde sadece bir kişi geniş olarak incelenir. Mübalağa Bakınız Abartma. Mürsel Mecaz Bakınız Ad aktarması N Nazım Koşuk. Nesne Düz Tümleç Öznenin yaptığı eylemden etkilenen varlık ya da nesnedir. Neşide Koşuk, manzume. O Olay Paragrafı Olmuş ya da olabilecek türdeki olayları, kişi, yer ve zaman göstererek anlatan cümlelerden oluşmuş paragraflardır. Bu paragraflarda belli bir olay yer alır. Olay paragraflarına, roman, öykü, masal gibi edebiyat türlerinde rastlanır. Bu paragraflarda temel amaç okuru olay içine çekmek, olay içinde yaşatmaktır. Olay paragrafları genellikle öyküleyici anlatım biçimi kullanılarak kurulur. Örnek İlk dinlediğim konserdi bu. Çalgıcıları yönetenin müzik öğretmenimiz Suat Bey olduğunu görmeyeyim mi? Hem de smokin giymişti. Penguen gibi bir görünüşü vardı. Elindeki şef değneği ile sahnedeki çalgıcıları değil de, sanki dünyayı yönetiyormuş gibiydi. Nasıl oluyor da böyle bir adam, bizim gibi bacaksızlara müzik dersi vermeye geliyor. Biz de onunla alay etmeye kalkıyorduk. Oldurgan Fiil Geçişsiz fiillerin “-r, -ar, -er, -t, -tır” ekleriyle geçişli hale getirilmesiyle oluşturulan fiillere oldurgan fiil denir. Fiilin ilk hali “ne, neyi, kimi” sorularına cevap vermezken, ikinci hali, yani “-r, -t, -tır” eklerini almış hali, bu sorulara cevap vermektedir. Örnek uyumak – uyut. Olumlu Cümle Yüklemin bildirdiği anlam, eylemin yapılması doğrultusundaysa bu tür cümlelere olumlu cümle denir. Örnek Ne kadar geriye bakarsanız, o kadar ileriyi görürsünüz. Olumlu eylem cümlesi Özü gerçek yaşam dayalı tiyatro yapıtları, doğrudur ve güzeldir. Olumlu ad cümlesi Sattığınız malların dökümünü çıkarıp karı hesaplayalım. Olumlu eylem cümlesi Olumsuz Cümle Bir eylemin gerçekleşmediğini, gerçekleşmeyeceğini ya da bir şeyin yokluğunu bildiren cümlelerdir. Örnek Aradığınız kişi burada yok. Olumsuz ad cümlesi Dünkü davranışlarınızı hiç tasvip etmedim. Olumsuz eylem cümlesi Kimse olayın nedenini bilmiyor. Olumsuz eylem cümlesi Otobiyografi Bir insanın, kendi hayatını kendisinin yazdığı eserlere otobiyografi denir. Biyografilerde kişinin hayatı, çalışmaları başkası tarafından yazılırken otobiyografilerde kişi kendisini anlatır, yazar. Ö Ölçü Şiirde, hecelerin sayılarına ya da heceyi oluşturan seslerin uzunluk ve kısalıklarına göre bir düzen oluşturulur. İşte bu düzene ölçü denir. Öneri Bildiren Cümleler Bir sorunu çözmek, herhangi bir konuda yol gösterip bilgi ve fikir vermek amacıyla, öne sürülen görüşü, düşünceyi ve teklifi içeren cümlelere öneri bildiren cümleler denir. Örnek Kitabın sonuna bir de kaynakça konsa iyi olur. Konuyu iyice anlamak istiyorsan, önce tekrar et, sonra da bol bol soru çöz. Oyunda günlük yaşamın derinliğine fazlaca girilmeseydi, oyun daha derli toplu olurdu. Siyah eteğin üstüne mavi desenli gömleğini giyersen sana daha çok yakışır. Önyargı Bildiren Cümleler Bir eylem henüz sonuçlanmadan, o eylemin nasıl sonuçlanacağı konusunda fikir yürüten cümlelerdir. Örnek Bizi görür görmez yine bağırıp çağıracak. Ben zaten onun suçlu olduğunu baştan biliyordum. Göreceksiniz, son şiirlerinde de ayrılık ve ölüm üzerine konuşup bizleri hayal kırıklığına uğratacak. Bu çocuğun bir baltaya sap olamayacağı baştan belliydi. Özne Cümlede, yüklemin bildirdiği eylemi ya da yargıyı gerçekleştiren ve üstlenen öğe özne adını alır. Özne bir kişi ya da birkaç kişiden oluşuyorsa yükleme “Kim? Kimler?” soruları; kişi dışında bir varlık, nesne ya da kavram ise yükleme “Ne? Neler?” soruları yöneltilir. P Panel Bir konunun dinleyiciler önünde, sohbet havası içinde birkaç kişi tarafından tartışılmasına panel denir. Amaç karar vermekten çok, bir meseleyi çeşitli yönleriyle aydınlatmak, çeşitli görüşleri, eğilimleri ortaya çıkarmaktır. Pastoral Şiir Doğa güzelliklerini; orman, yayla, dağ, köy ve çoban yaşamını ve bu hayata duyulan özlemi ifade eden şiir türüne pastoral şiir denir. R Redif Dize sonlarındaki yazılışları ve görevleri aynı olan ek, kelime ya da kelime gruplarına redif denir. Roman Toplumların ve fertlerin başından geçmiş veya geçmesi mümkün olayları geniş olarak, ayrıntılarıyla anlatan yazı türüne roman denir. Roman; bir hayatı, hayatın akışını değiştiren büyük olayları, insanı ilgilendiren her türlü konuyu işleyebilir. Röportaj Bir gazetecinin her hangi bir yeri, bir kurumu gezerek, orada gördüklerini kendi görüşleri ile birleştirerek yazdığı gazete yazılarına röportaj denir. S Satirik Şiir Toplum hayatındaki aksayan yönlerin, düzensizliklerin, insanların çeşitli konulardaki beceriksizliklerinin ve zayıflıklarının anlatıldığı yergi şiirlerine satirik şiir denir. Ses Daralması “a,e” geniş ünlüsüyle biten sözcüklere “-yor” şimdiki zaman eki getirildiğinde, bu geniş ünlüler daralıp değişerek “ı,i,u,ü” olur. Örnek bekle-yor bekliyor Oyna-yor oynuyor Ses Düşmesi Kimi sözcüklerin çekimlenişinde veya türeyişinde, bir sesin düştüğü görülür. a Ünlü Düşmesi İki heceli olan kimi sözcükler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecelerinde bulunan ünlüyü düşürürler. Buna orta hece düşmesi de denir. Omuz um omzum oğul u oğlu Kahır ol kahrol seyir et seyret Ayır ıntı ayrıntı sıyır ık sıyrık Yalın ız yalnız yanıl ış yanlış b Ünsüz Düşmesi Bazı sözcükler, çeşitli etkilerle birleşirken sözcüğün sonundaki ünsüz harf düşebilir. Bu olaya ünsüz düşmesi adı verilir. Yumuşak cık yumuşacık sıcak cık sıcacık Yüksek yüksel küçük küçül Rast gelmek rasgelmek ast teğmen asteğmen Bazı bileşik sözcüklerin oluşumunda bir hece veya ses düşmesi meydana gelir. Sessiz ünsüz Benzeşmesi Sert ünsüzle biten bir sözcüğe yine ünsüzle başlayan bir ek getirilecekse, bu ekin başındaki ünsüz, sertleşir. Buna ünsüz uyumu ya da ünsüz benzeşmesi denir. Örnek milletce değil millet-çe Sessizler Bakınız Ünsüzler. Sesteş Eş Sesli Sözcükler Yazılışları ve okunuşları aynı olduğu halde, anlamları tamamen farklı olan sözcüklere “sesteş” sözcükler denir. Örnek Yüzünde kan lekesi vardı. – Sen hala onun söylediklerine kan. Ay’a bu ay yeni bir uzay aracı gönderilecekmiş. – Yüzünü asma, öbür sınavda yüz alırsın. Gül sen, gülün olayım. – Köyün ortasından geçen çay, çay bahçelerini suluyor. Ses Türemesi Sözcükler kimi eklerle birleşirken zaman zaman araya başka yeni sesler girer. Türkçe’de ses türemesi olayına fazla rastlanmaz. Seyahat Gezi Yazısı Gezilip görülen yerlerin ve o yerlerle ilgili izlenimlerin anlatıldığı yazılara gezi yazısı denir. Bilinmeyen, görülmeyen bir yeri, bir memleketi, manzaraları, insanları, gelenekleri, anlatmak gezi yazılarının özelliğidir. Gezi yazıları; gezilip görülen yerlere ait bilgi vermek, o yerlerin güzelliklerini ve görülmeye değer yanlarını göstermek amacını taşır. Sıralı Cümle Basit ya da birleşik yapılı birden fazla cümlenin birbirine virgül, veya noktalı virgülle bağlanması sonucu oluşturulan cümlelerdir. Sıralı cümlelerde en az iki yüklem bulunur. Zaten basit ve birleşik cümlelerden farkı da birden fazla yüklemi olmasıdır. Örnek Sakla samanı, gelir zamanı. Sohbet Söyleşi Sohbet, bir konuyu fazla derinleştirmeden, karşınızda biri varmış da onunla konuşuyormuşçasına işleyen yazılardır. Sohbette yazar, kişisel görüşlerini, düşüncelerini bir söyleşi sıcaklığıyla anlatır. Soru cümlesi Bir duyguyu, düşünceyi soru yoluyla anlatan veya soru yoluyla bilgi almayı amaçlayan cümlelere soru cümlesi denir. Örnek Oraya nasıl gidebilirim? Söylev Nutuk Dinleyicilere belli bir fikri, bir duyguyu aşılamak için söylenen uzunca sözlere denir. Edebiyatımızda sözlü ifade tarzına dayanan bir türdür. Söylevlerin konuları, çoğunlukla; toplumsal fikirler, toplumsal ve ulusal davalardır. Sözcük Bir kavram birimidir. Bir varlığın, bir nesnenin ya da bir durumun zihinde canlanabilmesi için onu karşılayan bir gösterimdir. Ş Şart Birleşik Cümle Birleşik cümlelerde, yan cümlecik temel cümleye şart anlamı katarak bağlanmışsa, bu tür cümlelere şart birleşik cümle denir. Şar birleşik cümlelerde yan cümlecik “-sa, -se” ekiyle oluşturulur. Örnek Bakarsan kimin geldiğini görürsün. Şart Cümlesi Eylemin, yargının gerçekleşmesini şarta bağlı olarak bildiren cümlelere şart cümlesi denir. Örnek Görürsem selamını söylerim. Şiir Seslerin, ritimlerin, uyumların kaynaşmasıyla en güçlü duyguları, izlenimleri, coşkuları canlandırma ve etkileme sanatı; koşuk. T Tariz Taşlama Bir kimseyi iğnelemek, onunla alay etmek amacıyla bir sözü gerçek anlamının tam karşıtı bir anlamda kullanmaktır. Örnek Randevuna sadıkmışsın, beklemekten kök saldık. O kadar çok konuştu ki söylediklerinden hiçbir şey anlamadık. Biraz daha hızlı yürürsen karıncalar bile bizi geçecek. Tartışma Bir konu üzerinde karşılıklı olarak olumlu ve olumsuz fikir yürütme, bir fikre karşı olan fikri savunma hali; karşı karşıya durum alıp zayıf tarafları aramadır tartışma. Temel Anlam İlk Anlam Temel Anlam Bir sözcük söylendiğinde aklımıza ilk gelen, kavrayışımızda ilk uyandırdığı anlamdır. Kısacası, bir sözcüğün biçimlenmesinde, kuruluşunda esas olan anlamdır. Örnek Boğazımda bir yanma var. Temel Anlam Şişenin boğazı kırılmış. Çanakkale Boğazı’nda müthiş bir tipiye yakalandık. Babam yedi boğaza bakmaya çalışıyordu. Ali, boğazına düşkün bir çocuktur. Temel Cümle Birleşik cümlelerde asıl yargıyı bildiren, yardımcı yargıları sonuca bağlayan cümlelerdir. Daha öz bir ifadeyle temel cümle yüklemdir. Terim Bilim, Sanat, Meslek ve bir spor dalıyla ilgili kesin anlamı olan özel bir kavramı gösteren gerçek anlamlı sözcüklere terim denir. Örnek Bu sınıfa yirmi sıra yerleştirelim Toplumsal sınıflar arasındaki çelişkileri inceliyor. Bu çiçeğin kökü tamamen kurumuş. Sözcük köklerini ve gövdelerini tanıyalım. Teşhis – İntak Kişileştirme – Konuşturma İnsana özgü nitelikleri insan dışındaki varlıklara aktarmaya kişileştirme denirken, bu varlıkların insan gibi konuşturulmasına da konuşturma denir. Örnek Güneş ışığında yağmurunu döken bulutlar sanki gülüyordu. Teşhis Ufukta günün boynu büküldü. Teşhis Dal, bir gün dedi ki tomurcuğuna Tenimde bir yara işler gibisin. İntak Tiyatro Dram, komedi, trajedi gibi sahnede oynanmak üzere yazılan edebiyat türlerinin ortak adına tiyatro denir. Ayrıca yapılan eserlerin sahnede oynanmasına ya da bu tür eserlerin oynandığı binaya da tiyatro denir. Tiyatroda sadece jest el, kol ve mimikle kaş, göz, ağız, yanak gösterilen oyunlara pandomim; daha çok müziğin hakim olduğu baştan sona bestelenmiş oyunlara opera; baştan sona değil de yer yer ve hafif bir şekilde bestelenmiş oyunlara operet; beş altı dakikaya sığdırılan tablolar halinde, kısa müzikli oyunlara da skeç denir. Türemiş Sözcükler Yapım ekleri alarak yeni bir anlam ve biçim kazanmış olan sözcüklere yapıları yönünden türemiş sözcük denir. Örnek Ölümün anlamı değişti birden. U Ulama Ünsüz harfle biten sözcüğün son ünsüz harfinin kendisinden sonra gelen ve ünlü harfle başlayan sözcüğün ilk hecesiyle birleştirilerek okunmasıdır. Dikkat edeceğimiz şey, arada noktalama işaretlerinden herhangi birinin olmamasıdır. Örnek Dönülmez akşamın ufkundayız vakit çok geç Bu son fasıldır ey ömrüm nasıl geçersen geç Ü Ünlem Cümlesi Korku, acıma, şaşırma, sevinme, kızma gibi ansızın beliren duyguları anlatmaya yarayan cümlelere, anlamları yönünden ünlem cümlesi denir. Örnek Ah, elim yandı! Kapıyı açtım ki bir de ne göreyim! Oh, okul bitti, rahat bir nefes alalım! O… kimler gelmiş, kimleri görüyorum! Elimi cebime attım ki cüzdan yok! Ünsüzler Sessizler Tek başlarına söylenemeyen, ancak bir ünlünün yardımıyla söylenebilen seslere ünsüz denir. Türkçe’de 21 ünsüz vardır. Ünsüz Yumuşaması Türkçe sözcüklerin sonunda bulunan sert sessizlerden p,ç,t,k sonra sesli bir harfle başlayan bir ek getirildiğinde bu sert sessizler b,c,d,g ye dönüşür. Buna ünsüz yumuşaması ya da ünsüz değişmesi denir. Örnek kitap-ı değil kitabı p harfi b’ye dönüşür. V Vurgu Sözcük içinde bir hecenin, cümle içinde bir sözcük ya da sözcük grubunun diğerlerine göre daha baskılı, kuvvetli söylenmesine vurgu denir. Y Yan Anlam Sözcüklerin ilk konuluş anlamına bağlı olarak zaman içinde kazandıkları yeni anlamlardır. Bu anlama, kullanılış anlamı ya da yan anlam adı verilir. Örnek Çocuk kapıyı sessizce açtı. açmak Bir şeyi kapalı durumdan kurtarmak. Gömleğinin düğmelerini yarıya kadar açtı. açmak Sarılmış, katlanmış, örtülmüş, buruşmuş veya iliklenmiş olan şeyleri bu durumdan kurtarmak. Okulun karşısına bir büfe daha açtı.açmak Bir kuruluş, bir işyerini işler duruma getirmek. Annem çok güzel baklava açar. açmak Kalın bir nesneyi yayarak ince duruma getirmek. Komşumuz tıkanan lavaboyu açtı. açmak Tıkalı bir şeyi, bu durumdan kurtarmak. Yan Cümle Fiilimsilerle ya da çekimli bir fiille kurulan ve temel cümleye bağlanan cümleye yan cümle denir. Yan cümleler temel cümlenin yüklem bir öğesi olarak görev yapar. Yan cümlecikleri fiilimsiler isim fiil, sıfat fiil, bağ fiil ve “-se-, -sa-“ şart eki ya da çekimli fiiller oluşturmaktadır. Örnek Atı alan Üsküdar’ı geçti. Yapım Eki Eklendiği sözcüğün kök anlamıyla bağlantılı bir biçimde yeni anlamda bir sözcük türetmeye yarayan eklerdir. Yapım ekleri eklendiği sözcüğün anlamıyla birlikte kimi zaman türünü de değiştirir. Örnek balık örtü bal ık ört ü balık bal ört örtü Yüklem Cümlede iş, oluş, hareket, kısaca yargı bildiren sözcük veya söz grubudur. Bu tanıma dayalı olarak yüklemin iki şekilde karşımıza çıkabileceğine dikkat edelim. Z Zarf Belirteç Tümleci Yüklemi zaman, durum, miktar, ölçü, yer yön ve soru yönünden gösteren sözcük ya da sözcük öbekleri cümle içinde zarf tümleci görevi yapar. Yükleme yöneltilen “Nasıl?” sorusu durum zarfı tümleciyle ilgilidir. alıntı Kelimenin temel anlamdından farklı olarak temel anlamla yakın ilişkisi bulunan ile ifade edilen kelimeler yan anlamlarında kullanılmıştır. Masanın ayağı kırıldı. Kimsenin görmemesi için kolları ile perdeleme yapıyordu. Yaşadığımız bu olay çok acı! Başından beri her şeyi biliyordu.

her hecesi a harfi ile biten kelime